Điểm mặt 7 kiểu Đồng nghiệp Ái kỷ và cách để giữ năng lượng tích cực khi làm việc cùng
Ngày đăng tin: 11/06/2025 20:48
Ái kỷ (narcissism) là thuật ngữ chỉ những người có xu hướng đề cao bản thân một cách quá mức, luôn muốn trở thành trung tâm và thường thiếu sự thấu cảm với người khác. Trong môi trường làm việc, người ái kỷ có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực mà bạn không dễ nhận ra ngay: thao túng tinh tế, phủ nhận trách nhiệm, hay chiếm công người khác. Hiểu đúng về hành vi ái kỷ là bước đầu để bạn học cách bảo vệ năng lượng cá nhân, giữ vững hiệu suất mà không bị cuốn vào những “drama công sở” không đáng có.
1. Người ái kỷ phô trương
Người ái kỷ phô trương, còn gọi là Grandiose Narcissist, là kiểu người dễ nhận biết nhất. Họ có xu hướng thích khoe khoang về bản thân, cụ thể là tài năng, địa vị hay ngoại hình,… Bên cạnh đó, những người này cũng khát khao những lời tán dương và không chấp nhận bị ai đó coi thường.
Trong môi trường làm việc, bạn có thể nhận biết kiểu người này thông qua biểu hiện thích cướp “spotlight”, đặc biệt ở cuộc họp, hội thảo,… Người ái kỷ phô trương luôn cố ý nhấn mạnh thành tích của mình và hạ thấp đóng góp của các nhân sự khác. Nếu bị chỉ trích, họ luôn phớt lờ và giữ thái độ bảo thủ.
Để đối phó với những người này, bạn hãy luôn duy trì thái độ chuyên nghiệp. Đừng cố tìm cách thay đổi họ hay mong họ sẽ “nhận ra vấn đề” – hãy tập trung vào kiểm soát phản ứng của chính bạn. Nếu phải làm việc chung dự án với người ái kỷ phô trương, bạn nên lưu lại các đóng góp cá nhân thông qua email hoặc công cụ quản lý công việc. Việc có tài liệu rõ ràng sẽ giúp bảo vệ quan điểm của bản thân trong trường hợp xảy ra xung đột.
2. Người ái kỷ thầm kín (đóng vai nạn nhân)
Người ái kỷ thầm kín (Covert Narcissist) không bộc lộ rõ ra bên ngoài như người phô trương. Tuy nhiên, họ lại thích đóng vai nạn nhân nên bạn sẽ thường nhầm lẫn rằng đây là người nội tâm nhạy cảm. Những người này sẽ tìm cách để bạn trở thành người có lỗi vì không quan tâm đến họ, tỏ ra mình chịu đựng, hy sinh nhưng thực chất để thao túng cảm xúc. Họ cho rằng cả thế giới đều không công bằng với mình, một xung đột nhỏ cũng đủ để biến thành bi kịch lớn.
Với kiểu người này, hãy giữ ranh giới rõ ràng về mặt cảm xúc để không bị kéo vào sự tiêu cực của họ. Bên cạnh đó, bạn cũng nên tránh chia sẻ quá nhiều chuyện cá nhân. Người ái kỷ thầm kín có xu hướng khai thác thông tin riêng tư để thao túng hoặc xoay chiều câu chuyện theo hướng có lợi cho họ.
3. Người ái kỷ độc hại
Người ái kỷ độc hại, Malignant Narcissist, được cho là nguy hiểm nhất khi có xu hướng tàn nhẫn, hạ thấp người khác. Một số còn có tích cách chống đối xã hội hay bạo lực về tinh thần. Đối với những người này, sự đau khổ của người khác lại chính là lợi thế hay niềm vui.
Họ thường có xu hướng kiểm soát và đe dọa người khác để đạt được mục tiêu của mình. Họ có thể cảm thấy hả hê trước nỗi đau hoặc thất bại của người khác, xem đó là lợi thế để thao túng tình huống. Trong nhiều trường hợp, ranh giới đạo đức không còn ý nghĩa – miễn là họ đạt được điều mình muốn.
Nếu bắt gặp kiểu người ái kỷ độc hại trong công sở, việc bạn cần làm là lưu lại những trao đổi quan trọng. Đồng thời không chia sẻ dữ liệu riêng tư với họ và trong trường hợp cần thiết, hãy xử lý chuyên nghiệp bằng cách báo cáo cấp trên.
4. Người ái kỷ cộng đồng
Người ái kỷ cộng đồng, Communal Narcissist, thích gây sự chú ý bằng những hành vi “nhân đạo”. Họ xây dựng hình ảnh bản thân bằng cách tham gia công việc cộng đồng và luôn nhấn mạnh bản thân vì mọi người. Bạn dễ dàng bắt gặp kiểu người này trong những sự kiện của công ty. Tại đây, họ không ngừng phóng đại những việc tốt mình đã làm một cách đầy khoa trương.
Bạn có thể ghi nhận hành động tốt của họ, tuy nhiên đừng “thần tượng hóa”. Thay vào đó, hãy duy trì ranh giới hợp lý và đánh giá công tâm qua quan sát của mình.
5. Người ái kỷ thể chất
Người ái kỷ thể chất, Somatic Narcissist, cho rằng giá trị của con người nằm ở bề ngoài. Vì thế, họ luôn cố gắng tìm kiếm sự ngợi khen về ngoại hình, nhan sắc,… Mặt khác, bản thân lại thích đánh giá diện mạo của những người xung quanh. Có thể dễ dàng nhận diện kiểu người này trong công ty qua việc nghiện selfie, thích ăn diện,… và ngầm hạ thấp đồng nghiệp không quá nổi trội.
Nếu làm việc với người ái kỷ thể chất, bạn đừng để bản thân bị kéo vào cuộc đua về hình ảnh. Hãy tập trung hoàn thành công việc của mình và tránh xa những cuộc hội thoại nhằm chê bai, đánh giá ngoại hình người khác.
6. Người ái kỷ trí tuệ
Người ái kỷ trí tuệ, Cerebral Narcissist, thì lại cho rằng học vấn con người là yếu tố cốt lõi. Đồng thời, họ cũng tự tin rằng mình thông minh hơn tất thảy những người khác. Trong môi trường công sở, những người này rất thích “dạy đời” và bắt bẻ đến từng chi tiết nhỏ.
Khi cần tranh luận với họ, bạn hãy chứng minh bằng kết quả công việc của mình. Nếu bị công kích, hãy luôn đề cao mục tiêu chung của tập thể và tránh những phản ứng phụ thuộc cảm tính quá nhiều.
7. Người ái kỷ hiếu chiến
Cuối cùng, người ái kỷ hiếu chiến, Antagonistic Narcissistm, là kiểu người thích cạnh tranh cực đoan. Để đạt được mục đích, họ không ngại khơi mào cho mọi cuộc xung đột. Mỗi khi họp nội bộ, những người này thường xuyên ngắt lời hay cãi lý đến cùng. Dù là việc nhỏ nhặt, họ cũng muốn bản thân phải ở vị trí đứng đầu.
Với những người này, bạn đừng dại tham gia “trò chơi quyền lực” với họ. Thay vào đó, chỉ nên tập trung bảo vệ ranh giới bản thân và chọn làm việc song song, không phụ thuộc trực tiếp.
Thực tế, những người ái kỷ trong công sở không phải là vấn đề mà quan trọng là cách bạn phản ứng. Bạn không nhất thiết phải đấu tranh để giành chiến thắng, chỉ cần có phương án ứng xử mềm mại mà bản lĩnh. Nhờ thế, dù trong bất cứ môi trường công sở nào thì bản thân cũng giữ được năng lượng tích cực và hoàn thành tốt công việc!