Layoff là gì? Bạn cần phải làm gì để vượt qua tình trạng Layoff?
Ngày đăng tin: 29/07/2025 21:49
Trong hành trình sự nghiệp, Layoff là một chặng đường khó khăn mà nhiều người phải đối mặt. Đây là một khía cạnh không thể tránh khỏi trong môi trường kinh doanh thất thường. Layoff là gì? Làm thế nào để vượt qua tình trạng khó khăn này? Hãy cùng Cevn khám phá những thông tin về Layoff và bí quyết để đối mặt và vượt qua nó.
Trong những năm gần đây, “layoff” trở thành một từ khóa nóng trong bối cảnh kinh tế biến động và doanh nghiệp liên tục tái cấu trúc. Không ít người lao động rơi vào tình trạng bị laid off (sa thải) dù không hề mắc lỗi, khiến tâm lý hoang mang và lo lắng là điều khó tránh khỏi. Vậy layoff là gì, nguyên nhân nào gây ra làn sóng này và làm sao để ứng phó một cách chủ động, thông minh? Bài viết sau của Cevnsẽ giúp bạn hiểu rõ khái niệm “layoff” và hướng dẫn từng bước để biến thử thách thành cơ hội phát triển nghề nghiệp mới. Cùng khám phá nhé!
Lay off là gì?
Định nghĩa laid off là gì?
Laid off là thuật ngữ tiếng Anh chỉ tình trạng người lao động bị ngừng việc tạm thời hoặc chấm dứt hợp đồng lao động do nguyên nhân khách quan, không phải lỗi của bản thân. Khác với việc bị sa thải (fired) vì vi phạm nội quy hoặc không hoàn thành công việc, laid off thường xảy ra khi doanh nghiệp gặp khó khăn về tài chính, cắt giảm chi phí hoặc thay đổi mô hình hoạt động.
Lay off là gì?
Lay off là dạng động từ, nghĩa là hành động cho nhân viên nghỉ việc (vì lý do kinh tế, tái cơ cấu…). Trong khi đó, laid off là dạng bị động, dùng để mô tả người bị ảnh hưởng bởi hành động này.
Lay off là hành động cho nhân viên nghỉ việc
Phân biệt lay off với các hình thức nghỉ việc khác
Việc hiểu đúng bản chất của “lay off” sẽ giúp bạn không bị nhầm lẫn với các hình thức nghỉ việc phổ biến như nghỉ việc tự nguyện, sa thải (fired) hoặc chấm dứt hợp đồng lao động đơn phương.
Sự khác nhau giữa lay off và các hình thức nghỉ việc khác được thể hiện rõ qua bảng dưới đây:
|
Hình thức nghỉ việc
|
Nguyên nhân chính
|
Tính chủ động
|
Trợ cấp
|
|
Layoff
|
Kinh tế, tái cơ cấu
|
Doanh nghiệp
|
Có (nếu theo luật/quy định)
|
|
Tự nghỉ việc
|
Cá nhân (mệt mỏi, tìm cơ hội mới…)
|
Người lao động
|
Không
|
|
Sa thải (Fired)
|
Vi phạm nội quy, không hoàn thành công việc
|
Doanh nghiệp
|
Không
|
|
Chấm dứt hợp đồng đơn phương
|
Một trong hai bên đơn phương chấm dứt
|
Người lao động hoặc doanh nghiệp
|
Tùy trường hợp có hoặc không có trợ cấp
|
Nguyên nhân dẫn đến làn sóng layoff
Layoff không phải là hiện tượng mới, nhưng ngày càng phổ biến do nhiều yếu tố sau:
Suy thoái kinh tế, chi phí vận hành tăng: Doanh nghiệp đối mặt với lạm phát, lãi suất tăng, chi phí sản xuất và vận hành tăng mạnh, buộc phải cắt giảm nhân sự để duy trì hoạt động.
Tái cấu trúc tổ chức, hợp nhất công ty: Khi doanh nghiệp sáp nhập hoặc thay đổi mô hình kinh doanh, nhiều vị trí trở nên dư thừa, không còn phù hợp với chiến lược mới.
Ứng dụng công nghệ thay thế nhân sự: Sự phát triển của công nghệ, đặc biệt là AI, tự động hóa và các phần mềm quản lý giúp doanh nghiệp giảm nhu cầu sử dụng lao động truyền thống – đặc biệt ở các vị trí mang tính lặp lại hoặc có thể số hóa.
Làn sóng layoff tại Việt Nam và thế giới
Làn sóng layoff trên thế giới
Trong vài năm trở lại đây, làn sóng layoff quy mô lớn đã trở thành một hiện tượng toàn cầu. Đặc biệt, sau đại dịch COVID-19 và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, nhiều tập đoàn lớn đã tiến hành sa thải hàng loạt nhân sự để tinh gọn bộ máy và tối ưu chi phí.
Làn sóng layoff quy mô lớn đã trở thành một hiện tượng toàn cầu
Theo dữ liệu từ Layoffs.fyi – một trang chuyên theo dõi tình hình cắt giảm nhân sự – hàng trăm nghìn nhân viên tại các tập đoàn công nghệ như Google, Amazon, Meta (Facebook), Microsoft, Twitter đã bị laid off chỉ trong vòng 1–2 năm qua.
Nguyên nhân phổ biến:
Dư thừa nhân sự sau giai đoạn tăng trưởng nóng hậu COVID-19.
Cạnh tranh khốc liệt và áp lực tối ưu lợi nhuận.
Tự động hóa và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) làm thay đổi mô hình vận hành doanh nghiệp.
Làn sóng layoff không chỉ giới hạn trong lĩnh vực công nghệ, mà còn lan rộng sang tài chính, bất động sản, bán lẻ và truyền thông.
Làn sóng layoff tại Việt Nam
Tại Việt Nam, tình trạng cắt giảm nhân sự cũng đang gia tăng trong các lĩnh vực như sản xuất, xuất khẩu, bất động sản và công nghệ thông tin.
Theo thống kê của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, trong năm 2023 và đầu năm 2024:
Hàng chục nghìn lao động tại các khu công nghiệp phía Nam bị mất việc do đơn hàng giảm, đặc biệt trong ngành dệt may, da giày.
Nhiều công ty công nghệ giảm quy mô tuyển dụng hoặc sa thải nhân viên để thích ứng với thị trường và tiết kiệm chi phí.
Ngành bất động sản ghi nhận lượng nhân viên nghỉ việc, chuyển nghề cao do thị trường trầm lắng, thanh khoản thấp.
Ngoài các nguyên nhân kinh tế và thị trường, sự xuất hiện của AI và tự động hóa trong doanh nghiệp Việt cũng bắt đầu tạo áp lực lên các vị trí lao động phổ thông và nhân sự văn phòng.
Có nên bi quan trước tình trạng layoff không?
Việc bị laid off có thể khiến bạn cảm thấy sốc, mất phương hướng, thậm chí nghi ngờ năng lực của bản thân. Tuy nhiên, thay vì bi quan hay hoang mang, hãy nhìn nhận đây là một biến cố tất yếu nhưng không phải là dấu chấm hết cho sự nghiệp.
Layoff không phản ánh năng lực cá nhân
Khác với việc bị sa thải vì lý do kỷ luật hoặc hiệu suất kém, layoff thường xuất phát từ những yếu tố khách quan như tái cấu trúc, khủng hoảng kinh tế hay chuyển đổi công nghệ. Do đó, bạn không bị mất việc vì mình yếu kém, mà đơn giản là vì công ty không còn phù hợp để giữ lại vị trí đó trong thời điểm hiện tại.
Layoff không phản ánh năng lực cá nhân
Tạm dừng không có nghĩa là kết thúc
Nhiều người sau khi bị laid off đã tìm được công việc mới phù hợp hơn, thậm chí là bắt đầu hành trình học tập hoặc khởi nghiệp riêng. Đây có thể là khoảng thời gian quý giá để nhìn lại sự nghiệp, đánh giá lại mục tiêu cá nhân, và lên kế hoạch phát triển mới.
Thị trường việc làm luôn biến động – và bạn cũng có thể thích nghi
Mặc dù thị trường lao động đang cạnh tranh hơn, nhưng cơ hội luôn hiện hữu cho người biết nắm bắt xu hướng, liên tục học hỏi và linh hoạt thích nghi. Những kỹ năng như chuyển đổi số, phân tích dữ liệu, giao tiếp liên ngành… đang rất được săn đón.
Vì thế, khi bị laid off thay vì để tâm lý tiêu cực chi phối, bạn nên:
Chấp nhận thực tế, tránh đổ lỗi hoặc than trách.
Tận dụng thời gian rảnh để nâng cấp bản thân.
Xem đây là cơ hội chuyển hướng nghề nghiệp, nếu trước đây bạn từng cảm thấy “không còn đam mê với công việc cũ”.
Hướng dẫn 5 bước ứng phó thông minh khi bị laid off
Bị laid off là điều không ai mong muốn, nhưng cách bạn phản ứng mới là yếu tố quyết định tương lai sự nghiệp. Dưới đây là 5 bước ứng phó thông minh giúp bạn lấy lại sự chủ động, tinh thần và cơ hội nghề nghiệp.
Giữ bình tĩnh, xem xét lại hợp đồng
Ngay khi nhận thông báo, hãy giữ thái độ bình tĩnh và không đưa ra quyết định vội vàng. Việc đầu tiên bạn nên làm là xem lại hợp đồng lao động và các thỏa thuận nghỉ việc:
Xem lại hợp đồng lao động và các thỏa thuận nghỉ việc
Bạn có được thông báo trước đúng thời hạn không?
Mức trợ cấp thôi việc/bồi thường (nếu có) có đúng theo quy định pháp luật?
Các chế độ liên quan đến bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, thưởng… có được thực hiện đầy đủ?
Đăng ký bảo hiểm thất nghiệp
Đây là quyền lợi quan trọng mà bạn không nên bỏ qua. Hãy chuẩn bị đầy đủ hồ sơ để nộp tại trung tâm dịch vụ việc làm gần nhất trong vòng 3 tháng kể từ ngày chấm dứt hợp đồng.
Hồ sơ cần có gồm:
Sổ bảo hiểm xã hội
Quyết định nghỉ việc hoặc thông báo layoff
Căn cước công dân
Đơn đề nghị hưởng bảo hiểm thất nghiệp
Cập nhật CV, mở rộng mạng lưới quan hệ
Sau khi hoàn tất các thủ tục cần thiết, hãy dành thời gian để cập nhật lại CV, hồ sơ LinkedIn và bắt đầu kết nối lại với đồng nghiệp, bạn bè trong ngành.
Tham gia các sự kiện chuyên môn, hội thảo, workshop.
Đăng bài chia sẻ trải nghiệm (một cách tích cực) trên mạng xã hội nghề nghiệp.
Gửi thông báo tìm việc hoặc nhờ người quen giới thiệu cơ hội phù hợp.
Nâng cấp kỹ năng / học nghề mới
Hãy coi đây là cơ hội để đầu tư cho bản thân. Bạn có thể:
Học kỹ năng mới: digital marketing, lập trình, quản trị dự án, thiết kế…
Nâng cao kỹ năng cũ: thông qua các khóa học online có chứng chỉ (Coursera, Udemy, LinkedIn Learning…)
Chuyển hướng nghề nghiệp: nếu bạn đã không còn đam mê với lĩnh vực cũ, đây là lúc để “rẽ trái” đúng cách.
Laid off là cơ hội để bạn nâng cao các kỹ năng của bản thân
Tìm công việc mới phù hợp
Khi đã sẵn sàng, hãy chủ động tìm kiếm công việc mới với tâm thế tích cực và chiến lược rõ ràng:
Xác định ngành nghề, vị trí, môi trường làm việc bạn mong muốn.
Tìm việc trên nhiều nền tảng: LinkedIn, Cevn, TopCV, Glints…
Chuẩn bị tốt cho phỏng vấn: luyện tập trả lời câu hỏi, chia sẻ câu chuyện nghề nghiệp, định hướng tương lai rõ ràng.
Câu hỏi thường gặp
Layoff và buộc thôi việc có khác nhau không?
Có. Layoff (sa thải do tái cấu trúc, cắt giảm nhân sự) thường không liên quan đến lỗi cá nhân. Đây là quyết định mang tính tổ chức. Còn buộc thôi việc là hình thức kỷ luật, áp dụng khi người lao động vi phạm nghiêm trọng nội quy hoặc pháp luật. Vì vậy, layoff không làm ảnh hưởng xấu đến “hồ sơ nghề nghiệp” của bạn như buộc thôi việc.
Layoff và đơn phương chấm dứt hợp đồng có khác nhau không?
Có. Layoff là hành động chủ động từ phía công ty, với lý do kinh tế hoặc tổ chức. Còn đơn phương chấm dứt hợp đồng là hành động từ một phía – có thể từ người lao động hoặc người sử dụng lao động – và cần tuân thủ đúng quy định về thời gian báo trước, lý do chính đáng.
Laid off có nhận được nhận lương không?
Có. Bạn sẽ được thanh toán đầy đủ tiền lương cho đến ngày nghỉ việc, bao gồm cả tiền làm thêm giờ (nếu có) và các khoản phụ cấp khác chưa chi trả.
Laid off có nhận được nhận lương không?
Laid off có nhận được nhận thưởng không?
Tùy vào chính sách công ty. Nếu khoản thưởng (Tết, quý, năm…) đã được ghi rõ trong hợp đồng hoặc quy chế tài chính, bạn có thể được nhận. Tuy nhiên, nếu đó là khoản thưởng theo đánh giá nội bộ hoặc tự nguyện, công ty có thể không chi trả. Vì thế, bạn hãy kiểm tra lại quy định nội bộ hoặc hỏi rõ bộ phận nhân sự trước khi ký bất kỳ giấy tờ gì.
Laid off có nhận được hưởng bảo hiểm thất nghiệp không?
Có. Miễn là bạn đã đóng bảo hiểm thất nghiệp đủ từ 12 tháng trở lên trong vòng 24 tháng trước khi nghỉ việc; Có quyết định chấm dứt hợp đồng đúng quy định và nộp hồ sơ trong vòng 3 tháng kể từ ngày nghỉ việc. Khi làm hồ sơ hưởng bảo hiểm thất nghiệp, bạn sẽ được nhận trợ cấp theo số tháng đóng bảo hiểm và được hỗ trợ giới thiệu việc làm, học nghề.
Laid off có nhận được hưởng bảo hiểm xã hội không?
Có. Bạn sẽ được chốt sổ BHXH tại công ty cũ; Bảo lưu thời gian đóng BHXH để cộng dồn cho sau này (khi đi làm lại). Và có thể rút BHXH một lần nếu sau 1 năm vẫn chưa đi làm và đủ điều kiện theo quy định.
Laid off có dễ xin việc không?
Tùy thuộc vào kỹ năng, kinh nghiệm và cách bạn thích nghi. Layoff không phải điều bất thường trong thị trường lao động hiện nay. Nhiều nhà tuyển dụng hiểu rõ điều này và không xem đó là yếu tố tiêu cực nếu bạn trình bày rõ ràng lý do trong CV và phỏng vấn. Đồng thời có tinh thần cầu tiến, sẵn sàng học hỏi và thích nghi. Do đó, dù có bị laid off, bạn vẫn có thể tìm được việc tốt nếu biết nắm bắt xu hướng, xây dựng thương hiệu cá nhân và mở rộng mối quan hệ.
Dù bị layoff là trải nghiệm không dễ dàng, nhưng đây hoàn toàn không phải là dấu chấm hết cho hành trình sự nghiệp của bạn. Thực tế cho thấy, rất nhiều người đã tận dụng khoảng thời gian này để nhìn lại bản thân, cập nhật kỹ năng mới và tìm được hướng đi phù hợp hơn. Vì thế, bạn hãy giữ tinh thần tích cực, nâng cấp kỹ năng và chủ động nắm bắt cơ hội mới.